Cultura, een korte terugblik en situatieschets
Een paragraaf uit boekwerk: ’t staat niet stil, nooit!
Door Guus van Gelder geschreven ter gelegenheid van het 40 jarige bestaan van Cultura in 2004
Hoewel integratie tegenwoordig geen probleem is, valt de gemeenschap in dit dorp historisch in drie delen uiteen. In het verleden zijn dan ook drie dorpshuizen opgericht. Cultura is het oudst en komt voort uit het progressieve volksdeel. Veder is in het centrum van het dorp het gelijknamige Doprshuis Centrum te vinden, dat voortkomt uit het christelijke volksdeel. Tenslotte bevindt dorpshuis Sarto zich aan de westkant van het dorp, midden in de katholieke gemeenschap.
Géén van de dorpshuizen ontvangt een structurele exploitatiesubsidie van de gemeente. Wel is de gemeente in het verleden bereid geweest incidenteel investeringssubsidie te verstrekken (bij verbouwingen of groot onderhoud)
17 maart 1951 werd dus het dorpshuis Cultura geopend. Dit dorpshuis kwam tot stand door veel zelfwerkzaamheid van de toenmalige gemeenschap, waarbinnen de behoefte bestond aan een eigen verenigingsgebouw.
Daarvóór maakten diverse verenigingen (zangverenigingen, muziekverenigingen, toneel, kolfvereniging, etc.) gebruik van een café. Dit café werd op zekere dag verkocht en de nieuwe eigenaar veranderde de bestemming. De verenigingen – die er tot dat moment gebruik van maakten voor oefenavonden en uitvoeringen – stonden op straat. Tijdelijk kon men elders in het dorp onderdak vinden, maar men moest op zoek naar een permanente voorziening.
De koppen werden bij elkaar gestoken en in 1946 werd een stichting opgericht, Stichting tot bevordering van Sport en Cultuur. De stichting beijverde zich voor de tot standkoming van het doprshuis. In die tijd was dat geen gemakkelijke opgave. Het was net ná de oorlog en mensen hadden het niet zo breed. Er werd een bouwplan ontwikkeld en de totale bouwkosten werden berekend op fl. 100.000. Om het geld bijeen te krijgen werden diverse acties opgestart. Een obligatieactie bracht fl 40.000 op. Ook werd een verloting georganiseerd. Met de hoofdprijs, een volkswagen Kever, werd het hele land door gereden om op paarden-, veemarkten en braderieën loten te verkopen. Uiteindelijk bleef na de verloting een goed ingereden Kever en een bedrag van € 11.000 over. Samen met veel zelfwerkzaamheid werd het gebouw tenslotte gerealiseerd. Er werd geen enkele subsidie ontvangen: de gemeenschap heeft de klus helemaal zelf geklaard.
Het gebouw is sedert de oprichting eigendom van de verenigingen die er gehuisvest zijn.
De verenigingen hebben allemaal een zetel in het bestuur van de stichting. Het gebouw is verpacht. Het eigendom is van de stichting. De pachtopbrengst is voldoende om het gebouw te onderhouden en de hypotheek af te lossen. Doordat de verenigingen gezamenlijk eigenaar zijn, hebben ze invloed op bijvoorbeeld de huur die ze betalen. Er is ook een stuk betrokkenheid van de verenigingen bij “hun” gebouw.
Andijk, september 2004 Guus van Gelder
