In het kader van het 70 jarig jubileum van Cultura gaan Tom Pé Blom en Mieke Prenen op zoek naar de echte Cultura-gangers.
Andijker 11 augustus 2021
Cultura betekent voor mij……hele mooie jaren van ons leven.
In deze derde aflevering bezoekt het duo de oud pachters Jan en Gré Jonker en
Corine ( en Koos in memoriam) Groot.
Op een druilerige zomermiddag zijn wij te gast bij Jan (86 jaar) en Gré Jonker (80 jaar) in Enkhuizen.
Op onze vraag wat Cultura voor hen betekende , reageert Jan adrem:” Ik had niks met Cultura. We zouden het één jaar overnemen maar dat jaar kostte tien jaar van ons leven. Het is het enige jaar van mijn leven waarin ik niks heb verdiend ”.
Dit antwoord vraagt natuurlijk om enige uitleg. Jan had net zijn kroeg Double J in Enkhuizen verkocht en had daar aan de bar ook veel klanten uit Andijk. Omdat de Stichting op dat moment enorm omhoog zat, kwam de toenmalige voorzitter van de Stichting, Jan Smit, diverse malen vragen of Jan en Gré Jonker Cultura niet voor één jaar uit de brandwilden helpen.
Uiteindelijk zei het echtpaar “ja” maar het moment dat zij er in stapten was meteen de start van een enorme verbouwing van het gebouw. En nog wel in de strenge winter van 1978 – 1979 van de vorige eeuw. De kolfbaan werd aangepast, net als de keuken plus de voorzaal. En dat allemaal min of meer tegelijk terwijl alle verenigingen en de uitvoeringen gewoon door moesten gaan. Omdat het woonhuis leeg stond konden de slaapkamers worden gebruikt als vergaderzaaltjes en de woonkamer als keuken.
We zullen doorgaan…..
Een verenigingsgebouw runnen is al geen sinecure, maar tijdens een verbouwing is het helemaal heftig. Tijdens deze grote operatie was alleen de grote zaal er nog met een mobiele bar.
Gré:” Net als je het niet kunt gebruiken gaat er vervolgens een pot verf over de rode tegels. En elke dag lag overal weer stof en gruis. Zo kwamen we na het nachtbal ’s morgens in Cultura om op te ruimen, bleek de hele bierkelder bevroren door een gesprongen waterleiding. Terwijl alle biervaten en de flessen daar stonden .” Op een foto die ze laat zien, is dochter Marianne bezig met een trekker de biervaten naar een andere plek te rijden . Gré:” Terwijl de kelder leeggepompt werd, konden wij even naar de nieuwjaarsbijeenkomst bij de voetbal en later in de middag gingen we gewoon weer open.”
Grote namen als De Bintangs en Herman Brood kwamen optreden maar stelden wel eisen aan de drankvoorraad die voor hen klaar moest staan in de kelder. De bands die kwamen spelen, hadden ook steeds meer stroom nodig en dat gaf nog wel eens problemen. Jan:” Maar dan konden we Piet Lichie bellen die altijd wel een oplossing had maar steevast vroeg of de muziek soms ook op de Molenweg te horen moest zijn.”
Bijzondere klanten.
Gré:” Er waren mensen die tijdens de uitvoeringen hun jas uit zuinigheid op schoot hielden en
er waren mensen die in de pauze thuis thee gingen drinken!
Zo was er ook een echtpaar waarvan de man weigerde het drankje van zijn vrouw af te rekenen.”
Tijdens het Nederlands kampioenschap kolven waren er deelnemers die een uitsmijter wilden .
Dat was een hele toer vanwege de verbouwing maar lukte toch. Jan kwam met twee uitsmijters met wit brood aanzetten. Maar plots wilden zij bruin brood. Jan :” Toen dacht ik, dan krijg je helemaal niks. Ik zette het ene bord op de grond voor onze hond Anja en de andere uitsmijter at ik zelf op!”
Gré: ”Wij kijken terug op een heftig jaar met veel reuring.” Jan:” Het werd echt gezellig toen we de wat oudere Andijkers leerden kennen, de jongelui kenden wij al uit onze tijd in Enkhuizen. Ook na de voetbal kwamen de jongens altijd aan de bar zitten. We hebben ook een hoop gekkigheid beleefd bijvoorbeeld tijdens de kermis dat ’s nachts zo maar de Holly Holly weer aan ging.”
De tijd met Koos en Corine.
Corine:” Het pachten van Cultura waren 19 hele mooie jaren van ons leven en we hadden graag de 25 jaar vol gemaakt dan zouden we immers Jan Lof overtroffen hebben.”
In 1994 kwam zij met Koos en twee jonge kinderen Niels en Malissa in Cultura terecht.
Koos wilde al jaren graag een café overnemen maar aanvankelijk voelde Corine daar niets voor. Volgens haar gaf dat te weinig reuring.
Nou die reuring kwam er! En anders zorgde Koos daar wel voor. Zij waren 7 dagen per week 24 uur open. Corine:”Want ook als je dicht was, wisten ze je te vinden. Het was met het oog op de kinderen fijn dat we er bij woonden. De kinderen zijn groot geworden in Cultura en mede daardoor echte aanpakkers geworden.
Ik heb die tijd ook nooit als zwaar ervaren. Het was natuurlijk werk maar eigenlijk voelde het als een hobby. Ook tijdens het ziekteproces van Koos draaide alles gewoon door dankzij een geweldig team.”
Nazitten en nieuwe activiteiten.
In de tijd dat zij Cultura pachtten, werden de uitvoeringen niet meer zo goed bezocht als vroeger en bleven de mensen niet zo lang meer nazitten. Corine:” Koos zei een keer gekscherend dat we de deuren na afloop dicht moesten doen.”
Om het tij te keren, initieerde Koos Club 5 en kwamen er allerlei nieuwe activiteiten Cultura binnen: De Dijkawards, de Koldercup, Smrtlappenfestival en meezingavonden, het Volkorenfesstival, maar daarnaast ook houseparty’s, beachvolleybal, Kermizz en geen kermizz, Nieuwjaarsbal, Zwarte Pietenbal en het Tattoo festival.
Koos was een creatieve duizendpoot, muzikant, goochelaar, scheidsrechter , organisator, barkeeper en gastheer.
Corine:” In onze tijd was niets te gek, en als iedereen zei dat het niet kon, zorgde Koos ervoor dat het wel kon.”
Legendarisch waren ook de prijsuitreikingen bij de autocross en de biljarttoernooien. Koos maakte er een hele act van. Kwam op als Kerstman of als Osama Bin Laden of helemaal met een spalk en verband. Op die dagen stond Cultura strak vol vanwege deze acts .
Corine:” Het laatste jaar wilde hij zelf de prijsuitreiking doen, dat was erg emotioneel, je kon een speld horen vallen.”
De toekomst.
Corine draagt Cultura nog steeds een warm hart toe en hoopt dat iedereen Cultura blijft vinden.
Ook Jan en Gré wensen Cultura een goede toekomst toe en vooral dat de jongere generatie weer terug komt, maar om dat te bewerkstelligen is een hele kunst.
Andijker 14 juli 2021
Cultura betekent voor mij…….
In deze tweede aflevering Bertie, Katie en Djoeke van der Oord.
Voorzien van koffie en thee steken de dames van wal. Bertie: ”Bij ons thuis ademde het vroeger Cultura. Niet zo gek als je bedenkt dat ons vader Dirk nauw betrokken was bij de oprichting.”
De zussen herinneren zich dat vooral voor en tijdens de bouwperiode vader weinig tijd voor de winkel had en kwam al het werk op hun moeder neer. Alles had een behoorlijke impact op het gezinsleven. De architect en de uitvoerder logeerden bij hen thuis als er vergaderingen waren. Nog niet iedereen had een auto in die tijd en na half 9 ’s avonds was er ook geen openbaar vervoer meer. Voor de zussen was dit wel een bijzonder leuke tijd. Bertie herinnert zich nog dat zij het eerste beheerdersechtpaar Jan en Rie Lof een kopje thee moest serveren tijdens het sollicitatiegesprek, vanzelfsprekend bij hun thuis.
De kleuterschool.
Het bestuur van Cultura was zeer doortastend en stapte overal op af. Zo ook voor de benodigde vergunningen om een kleuterschool te mogen vestigen in het nieuwe gebouw. Het was uitzonderlijk dat dit lukte in een gebouw dat geïnitieerd en betaald werd door de gemeenschap, er kwam geen subsidie aan te pas en dat is nog steeds zo.
De kleuterschool is ooit begonnen bij mevrouw Spaander in de schuur en toen er meer kinderen kwamen verhuisden ze naar een grotere schuur en daarna naar een nog grotere schuur. Tot ze in 1951 in Cultura terecht konden. De kinderen kwamen in die tijd zelfstandig, lopend of met de autoped naar school en zaten in één groep van bijna 50 leerlingen. Er stonden wel twee juffen voor de klas. De kleuterschool heeft bijna 20 jaar bestaan en ging daarna verder in plan Zuid als de Blokkendoos.
In hun jaren op de lagere school waren de zussen ook veel in Cultura te vinden vanwege de gymvereniging en het kinderkoor onder leiding van Ru Kaag.
De gymvereniging.
De gymvereniging zat eerst in de Krimper, daarna in de Meiboom en daarna in Cultura. Heel bijzonder was de ringenbok in de zaal, uniek voor de omgeving.
Met kerstmis was er jaarlijks een gymuitvoering waarbij alle deelnemers, dames, heren en aspiranten zich moesten omkleden in de kelder onder het toneel. Iedereen moest dan heel stil zijn vooral tijdens het lied dat zowel door deelnemers als publiek gezongen werd. Ook als je een lintje wilde halen moest je eerst het lied zingen voor de jury en daarna je oefening doen.
“Geen zang klinkt zo schoon en geen toon wordt gehoord
Die meer ons begeestert, die meer ons bekoort
Geen lied klinkt zo krachtvol, zo innig gemeend
Als ’t lied van gymnasten, als broeders vereend
Dan worden eendracht en vriendschap gestaald
Dan wordt de juichtoon vol geestdrift herhaald
En daverend rolt dan langs velden en vloed
Het Vrank en het Vrij en het Vroom en het Vroed
Dan worden eendracht en vriendschap gestaald
Dan wordt de juichtoon vol geestdrift herhaald
En daverend rolt dan langs velden en vloed
Het Vrank en het Vrij en het Vroom en het Vroed”
Bertie heeft haar man op de gymvereniging ontmoet en heeft vele jaren in het bestuur gezeten.
Bertie : “Bij allerlei gelegenheden werden er liedjes gemaakt en gezongen. Later werd de kerstuitvoering half gymuitvoering met na de pauze een revueachtig geheel met liedjes en sketches.”
De toneelvereniging.
Het Andijker Toneel is in 1933 ontstaan uit twee verenigingen en is vanaf het begin van Cultura aanwezig geweest. Katie heeft veel bemoeienis met het toneel gehad. Een toneelvereniging heeft altijd behoefte aan jonge leden. Daarom heeft zij samen met Teuni Kluin in 1976 het jeugdtoneel opgericht. Jaarlijks waren er drie uitvoeringen waarvan één door het jeugdtoneel. Katie werd op een gegeven moment tot voorzitter gebombardeerd. Nadat ze vanwege die functie even moest slikken, merkte zij al snel dat het leiden van een relatief kleine vereniging niet zo moeilijk was. Bovendien werd alles tijdens de repetities besproken.
Een hoogtepunt voor haar was een revue met eigen muziek en een band. Diverse groepjes repeteerden afzonderlijk overal in Andijk en zij bezocht ze allemaal. Tenslotte werd het een geweldig geheel.
Beatclub ‘66.
In de jaren 60 was er voor de jeugd in het dorp nog niet zoveel te doen. Af en t oe speelde er wel eens een band in Cultura. Djoeke sprak hierover met een aantal leeftijdsgenoten ( Hannie Swart, Aafke Bakker, Piet Bobeldijk, Wim Alta, Cor van Marle, Dick van Gelder en Cees Ruiter) en zij richtten Beatclub ’66 op.
Het werd een enorm succes, logisch gezien de klinkende namen van de bands die er kwamen spelen. De hele Nederlandse top kwam naar Andijk. Wat te denken van BZN, The Outsiders, The Cats, Living Blues, The Sandy Coast, The Buffoons en Rob Hoeke.
De feesten vonden plaats in de grote zaal die zij zelf versierden en na afloop opruimden.
De entree was 2,50 en voor leden 1,50…… guldens wel te verstaan!
De muzikale feesten duurden van 20.00 uur tot 24.00 uur.
Maar in de geest van die tijd wilden ze ook wel een nachtbal organiseren. Dus op naar het gemeentehuis voor een vergunning. Maar helaas burgemeester Knorr was er die dag niet, nou dan maar naar zijn huis dachten Djoeke en Hannie. Zo gezegd, zo gedaan.
Zij kregen alle medewerking en de vergunning was een feit.
Sheerlines werd uiteindelijk de huisband en heeft ook nog op de reünies gespeeld.
De organisatie was heel creatief in het bedenken van leuke avonden. In de Buurtjeskerk werd een feest gegeven. Ook uniek was een 28 uurs marathon met muziek ( een voorloper van een festivalletje). De marathon begon op zaterdagavond om 20.00 uur en duurde tot zondagnacht 24.00 uur met heel veel verschillende bands, veel afkomstig uit Volendam plus de Veronica Drive-in Show, een fenomeen in die tijd. In oktober 1969 viel het doek voor Beatclub ’66.
De toekomst.
Met veel genoegen kijken de zussen terug op het verleden. Bertie toverde allerlei knipsels, diploma’s en ook nog gymlintjes uit de kast. Alle feesten en partijen, jubilea en recepties, en ook de modeshows van de winkel van der Oord-Dol vonden in Cultura plaats.
Bertie, Katie en Djoeke hopen dat Cultura een plek blijft om elkaar te treffen hoewel zij ook zien dat de wereld erg verandert. Jongelui zoeken hun vertier vaker buiten het dorp.
De binding die zij vroeger hadden met elkaar , zouden ze graag door willen geven aan de jeugd.
Andijker 16 juni 2021
Cultura betekent voor mij…….
In deze eerste aflevering Jaap van de Gruiter.
Op een zonnige middag in juni, stappen wij de tuin van de inmiddels 83-jarige Jaap van de Gruiter
binnen. Jaap is een Cultura-bezoeker van het eerste uur. Hij nam deel aan de gymuitvoeringen, was toneelknecht, medeoprichter van de Veiling en kolft nog steeds elke woensdagavond met veel plezier.
Op onze vraag wat Cultura voor hem betekent, antwoordt hij dat Cultura voor hem gelijk staat aan gezelligheid, elkaar ontmoeten. “Mijn sociale leven vindt daar grotendeels plaats.”
De ontstaansgeschiedenis.
Jaap is goede verteller en steekt van wal met de vraag of wij wel weten dat er in 1929 al een commissie was samengesteld om café de Krimper te verbouwen en aan te passen.
Jaap: “Door de crisis ging dit niet door. Eind jaren 40 van de vorige eeuw begonnen de bouwplannen opnieuw vorm te krijgen omdat de katholieke kerk de Krimper wilde kopen. Later werd dat gebouw ook daadwerkelijk een kerk en dus moesten de verenigingen en de kolfbaan ergens anders onder dak zien te komen.
Nou dat werd Cultura!”
Zijn eerste herinnering aan Cultura is aan de bouw. Hij zag als 12 jarige jongen de schuiten van de tuinders het zand van de Molenhoek naar Cultura aan de Kleingouw varen. Toen werd alles met de schep en de kruiwagen gedaan. Dit zand was nodig voor de fundering. Lang leve de vrijwilligers.
Om het benodigde geld bijeen te krijgen werd er een loterij georganiseerd met als hoofdprijs een Volkswagen Kever. Een chauffeur met een aantal lieftallige dames verkochten loten ver over de grenzen van Andijk. Zelfs de Afsluitdijk gingen ze over.”
Zelfs de liefde vond hij in Cultura.
Jaap bezocht zijn hele leven vele uitvoeringen van de diverse verenigingen. Uiteraard altijd met bal na. In die tijd ging iedereen uit in het eigen dorp en gaven ook hele gezinnen acte de présence. Veel namen van jonge dames uit die tijd komen voorbij (o.a. Loes Blokker). Jaap koestert die schat aan herinneringen en anekdotes.
Jaap ontmoette zijn vrouw Sijtie tijdens de Floralia (bloembollententoonstelling) in Cultura. Sijtie kwam uit Brabant maar logeerde bij haar zus Leny in Andijk. De pachter van Cultura uit die tijd was
Jan Lof. Hij wilde er iets bij organiseren en dat werd een heus wijnfeest. Nu dronken de Andijkers de wijn als water dus dat werd een gezellig boel.
Jammer genoeg kon hij zijn 25-jarig huwelijksfeest niet in Cultura vieren wegens kolfkampioenschappen. Dus moesten Jaap en Sijtie met pijn in het hart uitwijken naar een ander etablissement in het dorp.
De Veiling.
Jaap is medeoprichter van de Veiling en heeft 38 jaar in het bestuur gezeten. De Veiling ontstond
omdat muziekvereniging Excelsior dringend nieuwe uniformen nodig had. De vraag was: Hoe kom je aan zoveel geld?
Jaap vertelt: “In de regio bestonden al kerkenveilingen en daar deed de CNB (bloembollenveiling) heel veel voor. Thomas Blom was daar directeur en hij vond dat ze dat ook voor Cultura in gang konden zetten. Zo ging het balletje rollen. In de beginjaren verzorgde de CNB de folders, catalogi en leverde ook de afslagers. De eerste veiling in 1965 leverde het gigantische bedrag op van 21.000 gulden. In de verkoop gingen taarten, worsten, bollen maar ook levende have zoals kippen en geiten. Het was voor het goede doel dus naar de prijs werd niet gekeken. Elke transactie werd met de hand genoteerd door één man op het balkon. De opbrengst werd verdeeld onder de verenigingen. En dat gebeurt nog steeds zo.”
Een geweldig initiatief dat we volgens de spreker echt in leven moeten houden.
De toekomst..
Jaap geeft aan dat de ontstaansgeschiedenis van Cultura hem het meest aan het hart ligt. Zoveel vrijwilligers en die enorme saamhorigheid hebben geleid tot een geweldig verenigingsgebouw.
Voor de toekomst van zijn geliefde Cultura hoopt hij dat ook de nieuwe bewoners van Andijk hun weg naar Cultura zullen vinden.
